Học Hát Hợp Xướng Để Nghe Thấy Mình Giữa Cộng Hưởng Của Biển Âm Thanh
Hát hợp xướng không chỉ là hát chung với nhiều người, .
Tháng 9 năm 2024, mình đã vượt qua vòng Audition về chung nhà với dàn hợp xướng United Youth Harmony Choir (UYHC), sau những ngày tháng không xác định được mình và thấy mình không thuộc về nơi nào. Đến với UYHC như một cái duyên khi thấy được bài đăng tham dự buổi thử giọng vào những ngày cuối cùng đóng đơn, cùng lúc đó mình cũng đã casting vào Ca đoàn Đại hội Giới trẻ Tổng giáo phận Sài Gòn với quy mô hơn 150 ca viên (mình nhớ là thế). Nhờ kinh nghiệm tham gia ca đoàn nhà thờ từ khoảng độ 6-7 tuổi đến năm cuối Đại học, cộng với việc năm nào cũng đi hát biểu diễn độ vài ba lần, mình đã đậu ở cả hai – bắt đầu một hành trình mới và thấy mình ở một phiên bản nâng cấp hơn trong việc hát hò.
Cho những ai chưa biết đến UYHC, đây là câu lạc bộ hợp xướng cộng đồng được điều hành và huấn luyện bởi Nhạc viện TP.HCM. Mình đến với hợp xướng như quay lại nơi thân quen của tuổi thơ, nơi mình từng hát trong ca đoàn nhà thờ với giọng trẻ con và thanh thiếu niên cứ thế lẫn vào tiếng đàn organ. Nhưng ở những năm hơn 20 tuổi, trải nghiệm này khác hẳn khi không còn là kiểu hát theo bản năng là chủ yếu.
1. Âm nhạc tập thể và bài học “giữ chất”
Điều thú vị là, trong hợp xướng, bạn không để mình “lấn át” hay “chìm nghỉm”.Giọng hát phải đủ mạnh, nhưng cũng phải đủ mềm để không phá cấu trúc hòa âm.
Thường trong hợp xướng có thể hát từ 1-8 bè tuỳ mức độ. Ca đoàn hồi bé của mình hát trung bình từ 1-3 bè, mình chỉ bắt đầu thử hát kết hợp từ 4 bè là ở lớp thanh nhạc tại giáo xứ. Đến bây giờ khi tham gia vào UYHC và Ca đoàn Đại hội Giới trẻ TGPSG 2024, mình đã làm quen với việc hát kết hợp 4 bè (SATB), cũng có lúc hát 6-8 bè (có khi nhiều hơn thế) khi hát các tác phẩm phức tạp. Tất nhiên, mình sẽ mô tả sơ qua 4 bè thông dụng trong hợp xướng hỗn hợp tại đây cho các bạn có thể tìm hiểu thêm:
- Soprano (S): nữ giọng cao, hát giai điệu chính hoặc phần cao.
- Alto (A): nữ giọng trung, tạo hòa âm và nền.
- Tenor (T): nam giọng cao, thường hát gần quãng alto nhưng ấm hơn.
- Bass (B): nam giọng trầm, tạo nền tảng hòa âm.
Cũng nói thêm thời điểm này mình ở bè Alto, vậy nên trước đây mình đã có vài lần sai lầm cố rướn cổ những bài hát thật cao vượt qua âm vực của mình dẫn đến bị “crack”, điều đó là đương nhiên khi xác định sai âm vực của mình.
2. Sự cộng hưởng của một căn nhà
Một ca trưởng từng chia sẻ với mình, nếu ví 4 bè (SATB) là căn nhà, thì mỗi bè sẽ là một phần cấu trúc xác định. Bass là nền móng và tường chịu lực, trầm, chắc, và âm thầm giữ cho toàn bộ cấu trúc không lung lay. Tenor giống như khung xương và những cột trụ nối nền móng với phần mái, giữ cho mọi thứ cân bằng. Alto là tường bao với khoảng không đẹp đẽ bên trong, được lấp đầy và cho âm nhạc sự êm ái. Còn Soprano lại là mái nhà và cửa sổ đón ánh sáng khiến cả công trình trở nên rực rỡ. Khi cả bốn cùng cất tiếng, bạn sẽ nghe thấy “ngôi nhà” ấy vừa vững chắc vừa lung linh, và chỉ cần thiếu một phần, mọi thứ sẽ khuyết mất một mảnh “linh hồn”.
3. Nghe người khác, nhưng không đánh mất mình
Cảm giác này giống như ở giữa một cuộc trò chuyện đông người, bạn lắng nghe để không nói lạc đề. Và khi đến lượt mình, bạn vẫn kể câu chuyện với giọng của mình mà không vay mượn của ai. Ý mình ở đây là, khi hát hợp xướng thì cần “hồn ai nấy giữ”.
Cũng như một kỹ năng sống. Trong môi trường làm việc, quan hệ bạn bè, hay gia đình, chúng ta thường vô thức “hát” theo người khác bằng cách điều chỉnh cách nói, cách nghĩ, thậm chí cả ước mơ, để hợp nhịp với đám đông. Nhưng hoà nhập thôi chứ đừng hoà tan.
Hợp xướng dạy mình một điều:
- Lắng nghe sâu để hòa hợp.
- Hát thật để không biến mất.
4. Khi biển âm thanh không còn nuốt chửng bạn
Một buổi biểu diễn cuối năm, khi dàn hợp xướng cất tiếng hát trong khán phòng lớn, mình đã nghe thấy… mình. Không phải tiếng hát tách rời, mà là tiếng mình nằm gọn trong khối âm vang đồ sộ.
Cảm giác ấy rất kỳ lạ: một chút tự hào, một chút bình yên, và rất nhiều biết ơn. Bởi giữa biển âm thanh, mình không còn sợ bị nuốt chửng. Mình biết, mình ở đây.
Épilogue
Nếu bạn đã nghe về khái niệm tần số âm thanh chữa lành, thì hợp xướng là nơi để thấy một phổ âm thanh rất rộng và phong phú trong đó, nghĩa là sẽ có tần số chữa lành trong phổ âm thanh này. Tuy nhiên mình chưa tìm hiểu sâu về nghiên cứu cụ thể nào, mình sẽ cố gắng tìm hiểu trong tương lai.
Dù vậy, mình cảm nhận rõ hiệu ứng cộng hưởng ở đó, là cảm giác được “bao bọc” trong âm nhạc và “thở chung một hơi thở”, truyền năng lượng qua giọng hát với người khác, một dạng “spiritual connection” rất riêng khó đạt được ở bộ môn khác.
